Vandârdem vyelgimsaje
Vandârdem vyelgimsaje lii Vuáskujäävri maadâviestâr čievâst. Auto puáhtá kyeđđiđ maađij vijđedum uási roobdân.
Kiäinu uásih
Taat kiäinukuvvim jotá čácáduv mield vuáluskulij ađai kulgâmkuávlun. Uási jaavrijd ovtâstittee njeerijd puáhtá luáštádâttâđ miälumáin, mut pajaskulij miällum lii čuuvtij lussâdub.
Mätki álgá kyevti kilomeetter kukkosijn jävrimađhijn Vuáskujäävri alne. Vuáskujäävri ridoh láá masa ollásávt staatâ enâmeh já huksiihánnáá. Uánihâš kuátku iärut Vuáskujäävri Riävskáluobbâlist. Keessimmyetki lii jäävri tavenuorttii keččin, jáávrán lyeštee aijuu uálgispeln. Keessimmyetki uáinoo jäävri oolâ jolgâdis linjen meecist.
Riävskáluobâl luáštá Källeeluobbâlâžân uánihis njeerrin. Tot ij toovât vaigâdvuođâid jotemân. Juuvâ koskâ lii tovle renskejum vuojâttem várás. Kaanoot livkkâl älkkeht keeđgij kooskâ jottee uálist.
Källeeluobbâláá já Kođojäävri koskâsâš juhâuási lii nuuvt čáccáá já kiäđgáá, et tast ij peesâ čoođâ. Juuhâ luáštá 5,1 meetterid 240 meetter määđhist, já keeđgih puátih ohtânmaanoost oovdeld. Ärbivuáválâš keessimmyetki kávnoo luohtâpoođâst suullân 50 meetterid lusmeest uálgiskietân. Lekkum keessimmyetki nohá priivaat kärbisääiti šiiljon, já nuuvtpa ko rakânâs puátá uáinusân, te tom kalga karveđ uálgispeln.
Kođojävri lii oppeet vijđásub čääci, veikkâ styeres totkin jävri ij lah. Jo muádi kilomeetter miällum maŋa oovdeld puátá Kođojäävri luobâl. Luobbâlist čääci kulgâškuát kyevti väävli mield, main čižetpele väävlist lii eenâb čääci. Uáli lii nuuvt kiäđgáá já ciägus, et kaanoot kalga vistig vuojâttiđ čižetpele rido mield. Loopâst kaanoot kalga vuojâttiđ puáris vuojâttemrääni vuáđu mield. Muorâšalde mield kaanoot lii keppis keessiđ vuoluupiäláá luobbâlân. Alodâhiäru jaavrij kooskâ lii 3,7 meetterid.
Koskmuujäävrist kalga miälluđ jäävri taavaapele rido miäldásávt viestârân vuojâttemrääni kuávlun. Rido muorâin uáinojeh tyelli tälli fiskis meerhah. Toh mainâsteh, et Suomâ räjistielâs Ruošâ vuástá álgá tállân riddoost. Räjistiellâs siskiibel ij uážu moonnâđ, jis ij lah persovnlâš räjistielâslope. Lovettes pokkiidâttâm räjistielâsân toovât táválávt ain koijâdâlmijd, moh sättih čuuvtij nubástuttiđ mätkivuáváámijd.
Ridoi muorâin uáinojeh meid čoođgij (Bucephala clangula) vuovdah. Vala mottoom ihelove tassaaš páiháliih ulmuuh šoddâdii čoođgij moonijd. Raavâdvaljaas maneh adelii taarbâšlijd laseravâduvâid kuhes täälvi maŋa, ko purrâmâšah lijjii iänááš kiäppánâm. Vala taan ääigi-uv ulmuuh stellejeh vuovdâid čoođgij várás.
Koskmuujävri nohá ovdiistum vuojâttemrääni ton já ton uápistem- já vuoiŋâstemsaje peht. Uápistemtaavluh muštâleh Aanaar jo masa čyeti-ihásii saavoothistorjást. Tom kovvee meid uđđâsist rahtum ”vuojâttemvaavtâ tupe”, puáris maali mield rahtum rakânâs. Vuoiŋâstemsaje kulen kávnojeh peliláávu, tulâstâllâmsaje, koškehiivsig, pasâttâssaje já muorâliider puáldimmuorâidiskuin. Toho piäsá autoin Njellimist, nuuvt et määđhi puáhtá joskâđ jo teehi, jis nuuvt haalijd.
Miällummääđhi lii pyeri joskâđ vuojâttempuáđu čižetpele roobdân. Tast ovdâskulij kaanoot ferttee kyeddiđ, vistig pajas puáđušalde oolâ, tast paijeel, vuoiŋâstemsaje kuuvl já tobbeen ain ovdâskulij Njellimjäävri riidon. Mätki čoggâšuvá 370 meetterid, mut maađij lii täässiv.
Määđhi majemuu uásist Njellimjäävrist lii máhđulâšvuotâ uápásmuđ nube maailmsuáđi historján. Saksalij já ryešilij sajaduvah lijjii loppâive 1944 vuástáluvâi Ryevdipoortâst, Njellimjäävri já Aanaarjäävri Pakšvuonii koskâsii hiäŋgupähtileevist. Kaččâmhäävdih já taistâlemkyepih láá vala-uv uáinusist. Makken stuárráábijd taistâlmijd ton kuávlust iä lah ušom lamaš, tondiet ko saksalij juávhuh kiäsásii meddâl Avveel já Taažâ Jieŋâmeerâ hamânij kuávloid.
Jävriuási määđhi nuuhâmsajan lii suullân neelji kilomeetter verd já assum kuávlu álgá. Ridoi priivaatenâmijn láá perâtááluh šiljoidiskuin. Paihijnoomah movtijditteh mielâkuvviittâs. Tot lii čielgâs, mast šaddeh noomah ” Oovtpeesisuálui” ja ”Ánnáá värppisuálui”. Mut mii lii taggaar noomâ tyehin ko ”Čiärrumnjave”? Ja mast šadda táálu nommâ ”Hellin Ihana”?